Yağların insan vücudu için önemi nedir?

Yağların insan vücudu için önemi nedir? Yağların önemi hakkında bilgi vermeden önce yağların yapısı, görevleri ve özellikleri hakkında kısaca bilgiler vereceğiz. Yağlar lipitler olarak da adlandırılmaktadır. Yağların yapısında karbon (C), hidrojen (H), ve oksijen (O) bulunmaktadır. Bazı yağların yapısında fosfat ve azot‘ta bulunmaktadır.

Yağların monomerleri yani yapı taşları yağ asitleri ve gliserol (gliserin)‘dür. Yağların monomerleri arasındaki bağları sağlayan bağ ise ester bağıdır. Yağların yapısı içerisinde bol miktarda oksijen (O) bulunması nedeniyle oksijenli solunum sonucu yıkılmasıyla bol miktarda enerji elde edilir ve metabolik su oluşur.

Yağların canlılar için önemli olan çeşitleri;

• Fosfolipitler
• Steroitler
• Trigliseritler (nötral yağlar)

Yağlar yapısı gereği suda çözünemeyen maddeleridir. Ancak yağlar eter, kloroform, benzen ve aseton gibi organik yapılı maddelerde çözünmektedirler. Proteinler ve vitaminler gibi organik moleküllerden farklı olarak yağlar vücut içerisine depolandıkları yağ dokularına sahiptir. Yağların fazla tüketilmesi ise insan sağlığını tehdit etmektedir. Kalp ve damar hastalıklarına, obezite, kolesterol gibi hastalıklara yakalanmamak için yağ tüketimine dikkat edilmelidir.

Yağların Canlılar İçin Önemi

• Canlı vücudu için önemli enerji kaynaklarından biri yağlardır.
• Enerji kaynağı sıralamasında karbonhidratlardan sonra yağlar ikinci sırada yer almaktadır.
• Canlıların temel bileşenleri arasında yer alan yağlar, hücre yapı maddesi olarak kullanılmaktadır. Hücre zarı yapısında büyük öneme sahiptir. Bunlara ek olarak yağlar, vitamin ve hormon görevide görmektedir.
• Yağların yapısında oksijenin fazla bulunması nedeniyle hücresel solunum ile parçalanması sonucu bol miktarda metabolik su elede edilmektedir. Bol su elde edilmesi kış uykusuna yatan hayvanların, göçmen kuşlarının ve çölde yaşayan canlıların su ihtiyacını sağlamaktadır. Ayrıca yağların hafif olma özelliği sayesinde göçmen kuşların uçmasına kolaylık sağlamaktadır.
• Yağda çözünen A, D, E, K vitaminlerinin çözünmesi canlıların vitamin ihtiyacının sağlanmasına yardımcı olmaktadır.
• Vücut içerisinde sentezlenemeyen esansiyel yağ asitlerinin canlı yapısına alınımını yağlar sağlamaktadır.
• Yağların faydaları dışında bol tüketimi durumunda damar sertliği ve dolaşım bozuklukları gibi olumsuz etkiler görülmektedir. Damar sertliğinde, kan damarlarının iç yüzeylerini kaplayan yağ birikintisi, damarların iç dokusunda sertleşmeye neden olmaktadır. Esneklik özelliği kaybeden damarlarda kan akışı zorlaşır, damar çapı küçüldüğü için kan basıncı artar ve tansiyon denen rahatsızlık ortaya çıkar.
• Vücudumuza aldığımız yağların ihtiyaç duyulanı kadarı kullanılduktan sonra geri kalan yağlar vücut içerisinde bulunan yağ dokusunda depo edilmektedir. Bu yağ dokusu vücudumuzdaki organlara desteklik sağladığı gibi birde deri altında birikerek vücut sıcaklığının korunmasını sağlamaktadır. Ayıların soğuk bölgelerde yaşayabilmelerinin nedeni, derilerini altında depo ettikleri yağlar sayesindedir.

Yağ Bakımında Zengin Besinler

Besin tüketimi ile vücuda alınan yağlar, bitkisel yağlar ve hayvansal yağlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bitkisel kaynaklı besinlere örnek vercek olursak; zeytin, ayçiceği, soya fasulyesi, fındık, ve cevizdeki yağ miktarı oldukça fazladır. Hayvansal kaynaklı yağlar ise, et, süt, süt ürünleri, tereyağı, kuyruk yağı, yumurta gibi besinler hayvansal kaynaklı besinlerdir.

Lipitler (yağlar) yapılarında karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve bazı yağ çeşitlerinde fosfor (F) ve azot (N) moleküllerinin bulunması canlılar için büyük bir öneme sahiptir. Lipitlerin (yağların) yapıtaşları yani monomerleri yağasitler ile gliserol’dür. Yağlar (lipitler) monomerleri ester bağları ile birbirlerine bağlıdırlar. Lipitler (yağlar) diğer organik moleküllerden önemli bir farkı, depo edildikleri bir dokularının olmasıdır. Canlılar Lipitleri (yağları) dokularında depo ederek gereksinim duyulması durumunda parçalayarak enerjiye dönüştürürler. Lipitlerin ve yağların bu özelliği canlıların su ihtiyacı ve enerji ihtiyacını sağlamaktadır.

Lipitler (yağlar) enerji veren besin sıralamasında ikinci sıralamada yer almaktadır. Lipitler (yağlar) bazı vitaminlerin ve hormonların yapısına katılmaktadır. Yağların (lipitlerin)Trigliseritler, fosfolipitler ve steroitler gib çeşitleri bulunmaktdır. Yağların (lipitlerin) bu çeşitleri bir çok canlı sınıfı için farklı özellikler ve görevler üstlenmektedir. Lipitler (yağlar) suda çözünmezler eter, kloroform, benzen, aseton gibi organik çözücülerde çözünürler.

SİZİN İÇİN: Yağ yakan en etkili çaylar nelerdir?

Lipitlerin (yağların) Canlılar İçin Önemi (Maddeler Halinde)

• Lipitler (yağlar) enerji veren besinler sıralamasında ikinci sırada yer almaktadır.
• Canlıların temel organik bileşeni olan lipitler hücre zarının yapısında yer almaktadır.
• Lipitler (yağlar) kalsiyum ve fosfor’un sindirim yollarında kullanımı ve emilimini sağlayan D vitaminin yapısında yer almaktadır.
• Lipitler (yağlar), eşey organları tarafından salgılanan hormonlar (eşey hormonların) yapısına katılır.
• Lipitler (yağlar) canlıların depo edildikleri yağ dokularında canlıyı dış etmenlerden ve soğuktan korur.
• Lipitler (yağlar) dokusu canlının ısı kaybetmesini önler.
• Lipitler (yağlar) göçmen kuşları depo ettikleri yağlar sayesinde su ihtiyacı ve enerji ihtiyaçlarını karşılıyabilirler. Ayrıca yağlar diğer besinlere oranla daha hafif olduğu için uçma kolaylığı sağlamaktadır.
• Lipitler (yağlar) yapısında çokmiktarda hidrojen bulundurduğu için parçalanması sonucu yüksek miktarda su açığa çıkar. Lipitlerin (yağların) bu özelliği kış uykusuna yatan hayvanlar, çölde yaşayan canlılar ve göç eden kuşların su ihtiyacını karşılar.
• Lipit (yağ) içerisinde çözünen A vitamini, D vitamini, E vitamini, K vitaminlerinin canlı vücuduna alınmasında rol alır.
• Lipitler (yağlar) ; trigliseritler (nötral yağlar), fosfolipitler ve steroitler olmak üzere üç gruptan oluşmaktadır.

Lipitlerin (yağların) bu çeşitleri her canlı için ayrı özellikler taşımaktadır. Biz yukarıda sadece yağların genel özelliklerinden bahsettik. Yağların (lipitlerin) diğer çeşitleri hakkında detaylı bilgi diğer yazılarımızda yer almaktadır.